• Hướng dẫn Quản lý Bài phản biện
• Bảo mật thông tin
• Cách đăng nhập và truy cập
• Hướng dẫn phản biện
  • 1. Đối với bài báo nghiên cứu
  • 2. Đối với bài tổng quan
• Trình tự tiến hành phản biện
• Đọc và rà soát bản thảo
  • 1. Phần phương pháp
  • 2. Dữ liệu và hình minh họa
  • 3. Các vấn đề đạo đức
• Đánh giá tổng quan
• Cấu trúc bản phản biện
• Đề xuất khuyến nghị
• Quyết định cuối cùng

Hướng dẫn Quản lý Bài phản biện

Bảo mật thông tin

Khi chấp nhận thực hiện phản biện, người phản biện có trách nhiệm bảo mật tuyệt đối toàn bộ các tài liệu nhận được. Điều này có nghĩa là không được chia sẻ bất kỳ nội dung nào với bên thứ ba nếu chưa có sự cho phép trước bằng văn bản của Ban Biên tập. Do quá trình phản biện được tiến hành theo nguyên tắc ẩn danh, người phản biện cũng không được tiết lộ bất kỳ thông tin nào liên quan đến phản biện cho bất kỳ ai nếu chưa có sự đồng thuận của Ban Biên tập và tác giả.

Cách đăng nhập và truy cập bài phản biện

Quá trình phản biện của người phản biện sẽ được quản lý thông qua hệ thống nộp bài trực tuyến tại địa chỉ:

https://jmst.vimaru.edu.vn/index.php/jmst/login

Hướng dẫn phản biện theo loại bài và yêu cầu của tạp chí

Nếu tạp chí không quy định danh sách câu hỏi cụ thể, người phản biện có thể tham khảo các tiêu chí dưới đây trước khi chuẩn bị bản nhận xét gửi Ban Biên tập và/hoặc tác giả.

1. Đối với bài báo nghiên cứu

Phản biện cần tập trung đánh giá các khía cạnh sau:

• Tính mới, tính sáng tạo và tầm quan trọng của bản thảo.

• Mức độ hấp dẫn và giá trị khoa học của đề tài.

• Chất lượng khoa học và kỹ thuật của nội dung nghiên cứu.

• Mức độ chuẩn xác và rõ ràng của ngôn ngữ tiếng Anh được sử dụng.

• Nhận định rõ ràng các ưu điểm và hạn chế của phương pháp nghiên cứu.

• Đưa ra những góp ý cụ thể, thiết thực về cách trình bày của bản thảo.

• Đánh giá khách quan cách tác giả diễn giải và rút ra kết luận từ kết quả nghiên cứu.

2. Đối với bài tổng quan

Phản biện cần lưu ý các điểm sau:

• Tầm quan trọng và phạm vi của chủ đề bài tổng quan.

• Tính độc đáo và mới mẻ của bài viết.

• Cách tác giả trình bày những tiến bộ khoa học gần đây trong lĩnh vực, bao gồm tính phù hợp và mức độ bao quát của các tài liệu tham khảo (cả tài liệu kinh điển và các nghiên cứu mới).

• Nhận xét về cách viết, cấu trúc, bảng biểu và hình minh họa.

• Nhận định về cách tác giả phân tích và đánh giá kết quả nghiên cứu.

Trình tự tiến hành phản biện

Đọc và rà soát bản thảo

Bước đầu tiên, người phản biện cần đọc kỹ bản thảo. Có thể lựa chọn xem xét trước những phần trọng yếu để phát hiện các vấn đề chính. Dưới đây là một số lưu ý đối với các phần cụ thể:

1. Phần phương pháp (Methodology)

Nếu bản thảo báo cáo một thí nghiệm, vui lòng xem xét phần phương pháp trước tiên. Các lỗi nghiêm trọng cần được đánh dấu gồm:

• Phương pháp nghiên cứu thiếu độ tin cậy hoặc không phù hợp.

• Áp dụng phương pháp đã bị giới khoa học bác bỏ.

• Thiếu các quy trình quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp tới lĩnh vực nghiên cứu.

• Kết luận trái ngược với các bằng chứng thống kê hoặc định tính được trình bày.

Đối với các bài phân tích định lượng, cần đặc biệt xem xét phần báo cáo lấy mẫu, nhất là trong các nghiên cứu theo thời gian. Với nghiên cứu định tính, cần kiểm tra việc trình bày quy trình phân tích dữ liệu một cách hệ thống, kèm theo các mô tả chi tiết và trích dẫn phù hợp, thay vì chỉ dựa vào tường thuật của tác giả.

2. Dữ liệu nghiên cứu và hình minh họa

Sau khi xác định phương pháp nghiên cứu là đáng tin cậy, người phản biện nên xem xét kỹ các dữ liệu được trình bày dưới dạng bảng, hình, biểu đồ hoặc ảnh minh họa. Tác giả có thể cung cấp dữ liệu nghiên cứu nhằm tăng tính minh bạch và khả năng tương tác sau khi bài báo được công bố. Do đó, người phản biện cần chú ý đến các liên kết dữ liệu (nếu có) trong tệp nộp bài và đánh giá đầy đủ phần này.

Những lỗi nghiêm trọng liên quan đến dữ liệu bao gồm: số lượng điểm dữ liệu không đủ, sai lệch thống kê không có ý nghĩa, bảng biểu thiếu rõ ràng.

3. Các vấn đề đạo đức

Các thí nghiệm có liên quan đến dữ liệu bệnh nhân hoặc động vật phải được ghi chép và trình bày đúng quy định. Hầu hết các tạp chí đều yêu cầu có chứng nhận phê duyệt về đạo đức từ tổ chức chủ quản của tác giả.

Đánh giá tổng quan và soạn thảo bản phản biện

Nếu người phản biện không phát hiện sai sót nghiêm trọng, hãy tạm dừng để suy ngẫm, xem xét bài báo từ góc độ chuyên môn của bản thân. Khi bắt đầu soạn phản biện, cần đảm bảo rằng người phản biện đã nắm rõ các hướng dẫn cụ thể của tạp chí (thường có trong “Hướng dẫn cho người phản biện”).

Cấu trúc bản phản biện

Bản phản biện của người phản biện đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Ban Biên tập đưa ra quyết định về việc xuất bản bài báo, đồng thời giúp tác giả cải thiện chất lượng bản thảo. Do đó:

• Cần đưa ra nhận định tổng quan và các quan sát chính một cách rõ ràng.

• Ngôn từ phản biện phải lịch sự, mang tính xây dựng, không sử dụng lời lẽ công kích hay tiết lộ thông tin cá nhân (bao gồm cả danh tính của người phản biện).

• Khi chỉ ra các thiếu sót, người phản biện cần giải thích và lập luận rõ ràng để cả Ban Biên tập và tác giả có thể hiểu đầy đủ cơ sở của nhận xét.

• Nên phân biệt rõ đâu là ý kiến cá nhân và đâu là nhận định dựa trên dữ liệu, bằng chứng.

Đề xuất khuyến nghị

Khi đưa ra khuyến nghị, người phản biện có thể cân nhắc các mức phân loại sau:

• Từ chối (Reject) – cần nêu rõ lý do trong bản phản biện.

• Chấp nhận không chỉnh sửa (Accept without revision).

• Yêu cầu chỉnh sửa (Revise) – có thể là chỉnh sửa lớn hoặc nhỏ. Quý vị cần nêu rõ nội dung cần chỉnh sửa và cho biết có sẵn lòng phản biện lại sau khi tác giả nộp bản sửa hay không. Đối với khuyến nghị chỉnh sửa, cần cung cấp lý do cụ thể, hợp lý và nhất quán.

Quyết định cuối cùng

Quyền quyết định cuối cùng về việc chấp nhận hay từ chối bài báo thuộc về Ban Biên tập. Ban Biên tập sẽ xem xét toàn bộ các ý kiến phản biện, có thể mời thêm phản biện khác hoặc yêu cầu tác giả nộp bản chỉnh sửa trước khi đưa ra quyết định chính thức.